स्वर्ग वा नर्क पुगेपनि, दुधकोशी सामुदायिक अस्पतालबाट जनताले सेवा लिएको हेर्न पाँउ : स्व. भीम बहादुर राई

जीन्दगीको के छ र भर,
अजम्बरी को नै छ र,
भाविले लेखेको कसले छ देखेको ।

गीतकार सुरज गैरेले लेख्नुभएको गीतको शब्द जस्तै, यो संसारमा अजम्बरी त को नै छ र …ढीलोचाँडो न रहेछ, तर अवश्य एकदिन यो संसारबाट बिदा भएर सबैजना जानैपर्ने…।

कुन भेट र कुन बोली अन्तिम हुने हो, कसैलाई पनि थाहा हुँदैन ।

मलाई पनि के थाहा, दुई दिन अगाडि भीम बाजेसँगको भेट र कुरा अन्तिम हुन्छ भनेर । दुई दिन अगाडि मात्र बाजेसँग भेट हुँदा ठीकै छु भनेर सुनाउनुभएको थियो । अकल्पनिय त्यो खबर, पत्यार लागेकै थिएन । तर अन्ततः बाजेले हामी सबैलाई सदाको लागि छाडेर जानुभयो ।

भावनाले बनेको कतिपय सम्बन्धहरु कति प्रगाढ अनि अविष्मरणीय हुने रहेछन्, की कसैले सदाको लागि छोडेर जाँदा पनि मनमा उनै मानिसहरुले छाडेका छापहरु रहीरहने । आवाजहरु कानमा गुञ्जिरहने ।

८४ वर्षको उमेरमा पनि स्वस्थ व्यक्ति । पहिलो पटक कुराकानि गर्नेलाई उहाँको बोली र स्वभाव अलि कडा लागेपनि उहाँको स्वभाव साधारण थियो । बच्चाहरुलाई खुब माया गर्नुहुन्थ्यो ।

हरेक वर्षको दशैँ र तीहारको बीचमा भेट हुन्थ्यो बाजेसँग । बाजे (हजूरबुबा) ले मलाया लाहुर जाँदा र पल्टनको नम्बरीहरुका कुराहरु खुब सुनाउने गर्नुुहुन्थ्यो । अनि हाम्रो गाउँ यस्तो थियो । मान्छेहरु यस्ता थिए, भनेर प्राय सुनाइरहनुहुन्थ्यो । बाजेको कुराहरु सुन्न रमाईलो लाग्थ्यो ।

उहाँसँगको कुराकानीकोे आधारमा रहेर उहाँको बारेमा गतवर्ष, पाँच सय शब्दको छोटो कथा (लेख) तयार पारेकी थिँए । पछि आजको न्यूज अनलाईनमा पोष्ट भएको थियो । खुब खुशी हुनुभएको थियो । पछि त्यही कथा पढेर केही आफन्तहरुले कमेण्टमा लेख्नुभएको कुरा सुनाएकी थिँए ।
….हा..हा..हा ….हाँस्दै भन्नुभएको थियो, ‘म बुढो मान्छेको कथा सबैले पढे की के हो ।

अनि फेरि थप्नुभयो, ‘म बाँचेको बेला त लेखिदिइस, म मरेपछि पनि लेखिदीन्छस नी ?

हरेक भेटमा दुधकोशी सामुदायिक अस्पताल निर्माण हुँदै गरेको बडो उत्साहको साथ सुनाउनुहुन्थ्यो । निर्माणाधिन दुधकोशी सामुदायिक अस्पताल र प्राविधिक शिक्षालय अवलोकनका लागि जाने उहाँको दैनिकी नै बनेको थियो ।

उहाँले भन्ने गर्नुहुन्थ्यो, “मैले अस्पतालको लागि जग्गा दे’को छु । राम्रो अस्पताल बन्दैछ । अस्पताल बनेर सबैकुराको चाँजोपाँजो मिलीसकेपछि हाम्रो गाउँको मान्छे उपचारको लागि अन्त जानैपर्दैन । ठूलो अस्पताल हो यो । अनि अबदेखि ईन्जीनियर पढ्नको लागि पनि सुविधा यहि आएको छ ।”

हरेक पटकको भेटमा अस्पताल निर्माणको कुरा सँगै गाउँपालिका प्रमुख असीम राईको खुब खुलेर प्रशंसा गर्नुहुन्थ्यो ।
उहाँ भन्नुहुन्थ्यो, “हाम्रो गाउँ ले खुब राम्रो मान्छे पायो । त्यही भएर गाउँमा बिकास हुँदैछ । अस्पताल बन्दैछ, रोड बन्दैछ, बैँक आयो । मैले त्यही बैँकबाट पेन्सन निकाल्छु । कति सजिलो कति ।” (उहाँले भन्नुभएको कुरा जस्ताको तस्तै)

जन्म र मृत्यु बिचको कुरा,
हुँदैन सबै चाहेका पूरा ।

गीतकार सुरज गैरेले लेख्नुभएको गीतको शब्द जस्तै, चाहेका सबै पूरा त नहुने नै रहेछन् ।
अस्पताल बनीसकेपछि घरछेवैको अस्पतालले पुर्याउने सेवा सुविधा हेर्ने उहाँ (स्व. भीमबहादुर राई) को अन्तिम ईच्छा थियो ।

उहाँले भन्ने गर्नुहुन्थ्यो,– “हुन त म यो अस्पताल बनिसक्दासम्म बाँच्छु कि बाँच्दीन, तर बनिसकेर डाक्टरहरु आएर काम गरेको हेर्ने ठूलो रहर छ । म बाँचिरहे भने त देख्न पाँउछु, मरेर गए पनि अस्पताल राम्रो बनोस । सबैलाई सुविधा होस ।”

भन्दै उहाँले भन्नुभएको थियो, ‘म मरेर स्वर्ग वा नर्क पुगेपनि, गाउँको अस्पतालबाट जनताले राम्रोसँग सेवा सुविधा लिएको हेर्न पाँउ । सबैलाई भलो होस ।”

हरेक भेटमा गाउँको विकासको बारेमा चासो लिइरहने अग्रज व्यक्ति आज हामीबाट सदा सदाको लागि टाढा हुनुभएको छ । तपाईको हरेक मीठा शब्दहरु मन मस्तिष्कमा रहिरहनेछन् । अनि तपाईले समाजमा पुर्याउनुभएको महत्वपूर्ण योगदानहरु सदा सदाको लागि अविष्मरणीय हुनेछन् ।

बाजे, तपाईको मृत्युले हामी सबैजना स्तब्ध छौँ ।
तपाईको आत्माले स्वर्गमा पास पाओस ।
अलविदा भीम बाजे । अलविदा !

(स्व. समाजसेवी भीमबहादुर राई सोलुखुम्बु जिल्लाको थुलुङ दुधकोशी गाउँपालिका ६ मुक्लीमा निर्माणाधीन दुधकोशी सामुदायिक अस्पतालको जग्गादाता हुनुहुन्थ्यो । उहाँको यहि मिति २०७७÷०८÷०५ गते ८४ वर्षको उमेरमा निधन भएको हो ।)

गतवर्ष आजको न्यूज अनलाइनमा पोष्ट गरिएको लेख…

थुलुङ दुधकोसी गाउँपालिका ६ सोलुखुम्बूका भीमबहादुर राई अहिले ८३ वर्ष पुगे । तर जोस र जाँगर भने १८ वर्षे युवाको जस्तो छ । उनलाई चस्मा लगाएर हिँड्न साह्रै मन लाग्छ रे । खानामा दाल, भात, दही, दूध, घ्यू खाने गर्छन् रे उनी ।

बर्मामा जन्मिएका उनी सात वर्षको उमेर हुँदा नेपाल आएका थिए । नेपाल फर्कने क्रममा बाटोमा भाइ मरेको रे भनेर सुनाउँँछन् उनी । तर उनलाई यकीन छैन, भाइ मरेको हो कि होइन भनेर । उनी भन्छन्, ‘भोकमरी थियो, भोकले मर्यो कि, कसैले लग्यो थाहा छैन ।’

नेपाल आएपछि घरमा नै केही वर्ष काम गरेर बिताए उनले । १५ वर्ष उमेरको हुँदा मलाया लाहुरेमा भर्ती भए । उनी भन्छन्, ‘बुबा समसेरजंग सारै छुच्चो हुनुहुन्थ्यो, आमाको नाम थाहा छैन । म बर्मामा हुँदा नै बुबाआमा छुट्टिएका हुन् ।’

रहरले पल्टन गए पनि ट्रेनिङमा सारै गाह्रो भएको अनुभव सुनाउँछन् । तर त्यो समयमा सबैजना भर्ती जाने गर्दथे । त्यसैले करले भए पनि बडो कष्टका साथ तालिम गरेको उनी बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘हाईजम्प, लङजम्प, परेड खेल्नुपथ्र्यो । दुस्मनबाट बच्न र बचाउनका लागि बेलुका कहिले ६ कहिले १२ घण्टा ड्युटी बस्नुपथ्र्यो । कहिलेकाँही त रातभर नसुती नै ड्युटी बस्नुपथ्र्यो ।’

पहिलेको समयमा खानेकुराको कमी थियो । ड्युटीको बेला आफ्नै अगाडि कति साथिहरू भोकले मरेको उनी बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘हामी हिँड्दाहिँड्दै कति मान्छेहरू मरिरहेका हुन्थे, वास्ता नै हुन्नथ्यो । अहिले कहिलेकाहीँ सम्झने गर्छु । आङ जिरिंग हुन्छ । तर म मरिनँ, भाग्यमानी रहेछु, अहिलेसम्म बाँचिरहेको छु । ढुंगामुढा जस्तै मान्छेहरू मरेर गएका थिए, त्यतिबेला अहिलेको जस्तो मनपरी खानेकुरा थिएन ।’

आफ्नो पालोमा गाउँमा स्कूल नभएर नपढेको बताउने उनी पल्टनमा दुई कक्षासम्म रोमन गोर्खाली पढेकोे सुनाउँछन् । अंग्रेजी भाषा केही मात्रामा बुझे पनि अहिले बुढो हुँदै गएकाले बिर्सिंदै गएको उनले बताए ।

१० वर्ष पल्टनमा बसेर पेन्सन पाकिसकेपछि घर फर्किए । उनी भन्छन्, ‘मेरो फस्र्ट सेभेन जीआर पल्टन हो । म राइफलम्यान थिएँ । डिस नम्बर २११४९५९४ हो ।’ (यो नम्बर भएपछि नम्बरको आधारले मान्छे कहाँ छ, अर्थात् मान्छे जिउँदो छ कि मरेको छ भन्ने कुरा थाहा हुन्छ रे ।)

आफ्नो पालामा नोटको चलन नभएको उनी बताउँछन् । १६ रूपैयाँ बोकेर भर्ती हुन गएका भीमबहादुरले पहिलोपटक पेन्सन लिन जाँदा चार सय रूपैयाँ लिएर आएको बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘त्यो समयमा एक रूपैयाँमा दुई पाथी मकै आउँथ्यो । अहिले एक रूपैयाँको निशाना नै छैन । यो समयमा सय रूपैयाँको त मान्यता हुँदैन के एक रूपैयाँको कुरा गर्नु ! समय पनि यसरी बदलिने रहेछ ।’

पहिलाको समयमा पाथीमा राखेर पैसा भर्ने चलन रहेको उनी बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘पाथीमा एक झुसी बराबर एक हजार रूपैयाँ हुन्थ्यो । अहिले त गनिन्छ । पहिला साह्रै लाटो समय थियो, अहिले बैंकमा जम्मा गर्ने चलन आयो ।’

पल्टनबाट फर्किंदा धरानमा पाँच रूपैयाँको नोट पहिलोपल्ट बाटोमा भेटेका थिए रे । पछि पेन्सन लिन जाँदा पनि १० रूपैयाँको मात्र नोट चल्तीमा रहेको उनी बताउँछन् । पेन्सन लिनका लागि १० वर्षसम्म धरानसम्म धाएको बताउने राई अहिले गाउँमा नै आएको लक्ष्मी बैंकबाट पैसा लिने गरेको बताउँछन् ।

घरनजिकै रहेको बैंकबाट पैसा लिन पाउँदा खुसी भएको उनको अनुभव छ । त्यही भएर पैसा जम्मा गर्न अथवा कतै पठाउन सहज भएको सुनाउँछन् । उनी भन्छन्, ‘टाढा जानुपर्ने बाध्यता हटेको छ, साह्रै राम्रो भयो ।’

पल्टनबाट गाउँ आएपछि गाउँका मानिसहरूलाई गानोगोला, ज्वरो, झाडापखाला लगायतका आयुर्वेदिक औषधिहरू बेच्ने गर्दथे उनी । पछि मानिसहरू स्वास्थ्यचौकी जान थालेपछि औषधि बेच्न छाडेको उनी बताउँछन् । गाउँमा पहिले गाडी नआउँदा घोडाबाट विभिन्न ठाउँ जाने गर्थे । तर अहिले गाडी चल्न थालेपछि घोडा पनि बेचेको उनले सुनाए ।

उहिले गाउँ पातलो थियो, अहिले जनसंख्या बढेर गाउँमा घरहरू पनि टन्नै बनेका छन् । गाउँमा सडक छ, कहीँकतै जानुपर्यो भने सहजता भएको उनको बुझाइ छ । २५ वर्षको उमेरमा बिहे गरेको उनका छ सन्तान छन् । आफ्नो चार पुस्ता नै लाहुरे भएको उनी बताउँछन् । बाजे, बुबा, आफू र छोरासमेत लाहुरे भएका रहेछन् ।

उनी भन्छन्, ‘सँगसँगै पल्टन गएका मेरा नम्बरीहरू मरे कि छन् थाहा छैन, तर म चाँहि अझै बाँचिरहेको छु । अझै कोही नम्बरीहरू बाँचेका छन् भने मेरो सल्युट छ ।’

(गार्डेन राईद्धारा लिखीत लेख)